قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC چیست؟

آشنایی با موارد گوناگونی که در تجارت بازرگانان با آن برخورد می کنند لازم و ضروری است. آنها اگر با ابعاد مختلف دنیای تجارت آشنایی نداشته باشند نمی‌توانند در آینده کاری خودشان تصوری برای موفقیت ایجاد کنند. آشنایی با ابعاد گوناگون به آنها کمک می‌کند بهترین تصمیم ها را در لحظات حساس زندگی تجاری خودشان بگیرند. یکی از مهمترین مواردی که در دنیای تجارت باید به آن پرداخته شود اعتبارات اسنادی است.

قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC قراردادهای مهمی هستند که بین بانک و خریدار و فروشنده منعقد می شوند. این قراردادها در حقیقت مانند تعهدی هستند که بانک به خریدار و فروشنده می دهد. بر اساس قرارداد اعتبار اسنادی بانک متعهد می شود میزان پرداختی خریدار یک محموله به فروشنده آن در زمان مناسب و با مبلغی که قبلاً بر سر آن توافق صورت گرفته است باشد. اعتبارات اسنادی در تجارت بین المللی و صادرات و واردات بسیار مهم هستند.

در واقع با توجه به این که در تجارت بین الملل عوامل گوناگونی مثل مسافت و تفاوت قوانین کشورها سبب می‌شود خریدار و فروشنده ارتباط نزدیکی با هم نداشته باشند، اعتبارات اسنادی در زمینه معاملات مالی بین آنها می‌تواند کارگشا باشد. معتبرترین اعتبارات اسنادی که در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد به یو سی پی ۶۰۰ معروف است. آشنایی با قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC برای هر تاجر و بازرگانی با توجه به شرایط که این قراردادها برای صادرات دارند لازم و ضروری است.

طبیعتاً برای این که شما بخواهید در مورد اعتبارات اسنادی اطلاعات کاملی به دست آورید باید در دوره‌های آموزشی تجاری شرکت کنید. اما صرفاً برای این که ما هم بتوانیم در این زمینه به شما کمکی داشته باشیم سعی می کنیم برخی از مهم ترین موارد مرتبط با اعتبارات اسنادی را خدمت شما بیان نمایید و امیدواریم مطالب ما برای شما مفید و موثر باشند.

آشنایی با انواع قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC

قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC ‌را می توان به شیوه‌های مختلفی دسته‌بندی کرد. ما در اینجا سعی کرده‌ایم اکثر دسته‌بندی هایی که برای این قراردادها معرفی می شوند را خدمت شما بیان کنیم. انواع این قراردادها عبارتند از:

قرارداد اعتبار اسنادی وارداتی و صادراتی:

یکی از مهمترین قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC قرارداد های وارداتی و صادراتی هستند و همانطور که از نام آنها پیداست این قراردادها به اعتبار خریدار در کشور خودش گشایش پیدا می‌کند و به همین دلیل برای اعتبار وارداتی و برای فروشنده کالا و اعتبار صادراتی می باشد.

قراردادهای قابل برگشت:

دسته دوم قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC قراردادهای قابل برگشت هستند که ویژگی های جالبی دارند. این قراردادها به گونه ای تنظیم می شود که خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار این امکان را دارد بدون اطلاع ذی‌نفعان هرگونه تغییر و اصلاح ای که لازم است را در شرایط اعتبار به وجود آورد. به عبارت بهتر می‌توان گفت بدون اجازه فروشنده امکان هر گونه تغییری در این قراردادها ایجاد می شود. البته همین موضوع هم سبب شده است فروشندگان تمایل چندانی به این‌گونه اعتبار اسنادی نداشته باشند چرا که اعتماد لازم را به آن ندارند.

اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت:

دسته سوم قراردادهای اعتبار اسنادی به قراردادهای غیر قابل برگشت معروف هستند. اینگونه قراردادها به به شکلی منعقد می شوند که هر تغییری که در آنها بخواهد اتفاق بیفتد باید با اجازه فروشنده باشد و به همین دلیل صادرکنندگان محموله معمولاً از این اسناد رضایت دارند. در حقیقت خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار اجازه تغییرات سر خود را در قرارداد ندارند.

اعتبارات اسنادی تایید شده:

دسته سوم قراردادهای LC اعتبارات اسنادی هستند که خریدار باید اعتباری که از سوی بانک مورد نظر خودش صادر شده است را به تایید بانک مورد اعتماد فروشنده برساند. معمولاً زمانی از این اعتبارات استفاده می شود که فروشنده به دلیل مشکلات سیاسی و اقتصادی کشور خریدار به بانک‌های آن کشور اطمینان کامل نداشته باشد.

اعتبارات اسنادی قابل انتقال:

اینگونه اعتبارات اسنادی دارای شرایطی هستند که به سبب آنها ذینفع امکان انتقال کل یا بخشی از اعتبار گشایش به دیگران را در اختیار دارد. این نوع اعتبار یک امتیاز بزرگ برای فروشنده است.

اسناد غیر قابل انتقال:

در میان قراردادهای اعتبار اسنادی قراردادهای هم هستند که ذینفع هیچ گونه حقی برای انتقال آنها به اشخاص دیگر ندارد. معمولاً در تجارت بین الملل طرفین بر غیرقابل انتقال بودن اسناد تاکید می‌کنند. در کشور خودمان هم بانک مرکزی برای قابل انتقال بودن قرارداد شرایطی در نظر می گیرد و بدون مجوز بانک مرکزی امکان گشایش اعتبار قابل انتقال وجود ندارد.

قراردادهای پشت به پشت:

این قراردادها به گونه ای تنظیم می شود که گویا دو اعتبار جدا از هم دارند. اعتبار اول آنها متعلق به ذینفع گشایش است که امکان آماده سازی و ارسال کالا را ندارد و بر اساس همین موضوع اعتبار دوم برای ذینفع دوم که امکان آماده سازی و انتقال کالا را دارد ایجاد می‌شود. به اینگونه قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC قرارداد های پشت به پشت گفته می شود.

استفاده از اعتبارات اسنادی چه مزایایی دارد؟

استفاده از اعتبارات اسنادی مزایایی برای شما به همراه دارد. در ادامه مزایای قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC را با هم مرور می کنیم:

• اولین مزیت مهم که این قراردادها دارند اطمینان فروشنده به آنها می باشد. در واقع فروشنده این اعتماد را در خودش دارد که پس از ارائه اسناد هم اعتبار را می تواند مطابق با شرایطی که بانک تایید کننده در نظر گرفته است دریافت نمایید.
• با استفاده از قراردادهای اعتبار اسنادی این امکان برای طرفین فراهم می شود که تاریخ حمل کالا را کنترل کنند. همچنین آنها این اختیار را دارند که تا زمان تحویل نهایی کالا کنترل محموله را در دست داشته باشند.
• بر اساس این قرارداد ها معمولاً امکان دریافت تسهیلات بیشتر برای فروشنده ایجاد می شود. در حقیقت فروشنده می تواند برای تهیه کالایی که خریدار سفارش داده است تسهیلاتی در برابر اعتباری که ایجاد شده است دریافت کند.
• یکی دیگر از مزایای مهمی که اعتبارات اسنادی دارند و شما می توانید از آن استفاده کنید این است که بانک تعهد می دهد در صورت هرگونه مشکلی که برای محموله ایجاد شود به جای فروشنده ضرر و زیان معاملات را پرداخت کند.

استفاده از قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC چه خطراتی دارد؟

• اولین خطری که اعتبارات اسنادی برای معامله‌گران دنیای تجارت به همراه دارند خطر کلاهبرداری است. در حقیقت شخص ذینفع می تواند با دستکاری در اسناد مربوط به حمل یا در خود اعتبارات اسناد بدون اینکه کالایی به خریدار تحویل دهد یا اینکه کالای معیوب به او تحویل دهد، تمام پول معامله را دریافت کند و به راحتی اقدام به کلاهبرداری نماید. شما باید تمامی مراحل قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC را با کمک یک وکیل پیش ببرید تا از بروز چنین خطراتی جلوگیری به عمل آورید.
• یکی دیگر از مشکلاتی که معمولاً در هنگام استفاده از چنین قراردادهایی ایجاد می شود ریسک محدودیت‌های حکومتی نام دارد. این موضوع در مورد کشور ما به شدت صدق می‌کند. در حقیقت اگر بر اثر اتفاقات پیش بینی نشده ، در شرایط سیاسی و اقتصادی کشورها تغییرات ایجاد شود ممکن است این قراردادها هم دچار مشکل و اختلال گردند. مثلاً در کشور خودمان مسئله تحریم‌ها سبب شده بسیاری از قراردادهای اسناد اعتباری با دیگر کشورها دچار مشکل گردد. این موضوعی است که حتماً باید به آن توجه داشته باشید و دقت کنید تحریم چیزی نیست که تاجر بتواند به راحتی با آن مبارزه کند.
• آخرین خطری که ممکن است برای اعتبارات اسنادی ایجاد شود بلایای طبیعی است. مثلاً ممکن است شما اقدام به خرید محصولات از شرکتی در کشور دیگری کنید اما بر اثر فاجعه طبیعی در آن کشور این شرکت به طور کامل ورشکست شود. طبیعتاً شرکت ورشکسته نمی تواند تعهداتش را نسبت به شما به انجام برساند. یا مثلا اگر در آن کشور جنگ ناخواسته رخ دهد قطعاً معاملات شما با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد و حتی اگر امکان انتقال محموله باشد، خطر آسیب رسیدن به آن وجود دارد.

به این نکته دقت داشته باشید بسیاری از خطراتی که در این بخش به آن اشاره کردیم ممکن است در دیگر قراردادهای تجاری هم وجود داشته باشند و مسئله عجیبی نیستند.

در قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC بانک گشایش کننده اعتبار و متقاضی چگونه هستند؟

دو عنصر بسیار مهم در قراردادهای اعتبار اسنادی یا LC بانک گشایش کننده اعتبار و متقاضی هستند. ابتدا در مورد متقاضی صحبت می‌کنیم. متقاضی به فردی گفته می‌شود که یا دارای شخصیت حقیقی است و یا از شخصیت حقوقی بهره می برد.  متقاضی می تواند برای انجام معاملات بین المللی خودش از یکی از بانکهای کشورش درخواست گشایش اعتبار اسنادی داشته باشد.

درخواست متقاضیان را قبول نمی کنند بلکه ابتدا شرایط آنها را بررسی کرده و در صورتی که برای آنها محرز شود فرد مورد نظر واقع در تجارت بین المللی فعالیت دارد با درخواست او موافقت می‌کنند. بانک گشایش کننده اعتبار نیز بانکی است که متقاضی برای افتتاح حساب اعتبار اسنادی یا خودش به آن مراجعه می کنند. گشایش حساب در هر بانکی که اتفاق بیفتد مطابق با قوانین بین المللی باید انجام شود و حتی نحوه پرداخت پول هم باید بر اساس قوانین بین المللی تجاری باشد.

بانک باید تمامی تعهداتی که دو طرف در معاملات خودشان دارند را مورد بررسی قرار دهد و تا زمانی که تعهدات به وسیله فروشنده به طور کامل انجام نشده است اعتبار را نزد خودش باید نگه دارد. در واقع بانکها در چنین معاملاتی نقش واسطه را بر عهده دارند تا معامله با اعتماد و اطمینان بیشتری انجام شود.